ბოლო კვირების განმავლობაში, დიდი ბრიტანეთის, ავსტრიისა და დანიაში ჯანდაცვის უწყებებმა გამოავლინეს ახალი რეკომბინანტული COVID-19-ის ვარიანტი, სახელად XEC, რომელიც უკვე გავრცელდა ევროპის სხვა ქვეყნებშიც.
XEC წარმოადგენს KP.2.3 და XEC შტამების კომბინაციას და მასზე მიმდინარეობს კვლევები, რათა შეფასდეს მისი გავლენა საზოგადოებრივი ჯანდაცვისა და სისტემების მდგრადობაზე. საქართველოში, სადაც COVID-19-ის მართვა უკვე სერიოზული გამოწვევაა, XEC -ის გამოჩენა კიდევ უფრო მეტად მოითხოვს ყურადღებას და პრევენციული ზომების გააქტიურებას. რას ვუწყით XEC ის შესახებ?
რეკომბინანტული ვარიანტები, როგორიც არის XEC წარმოიქმნება, როდესაც ორი სხვადასხვა ვირუსული შტამი ერთდროულად აინფიცირებს ორგანიზმს და ამის შედეგად ვირუსების გენეტიკური მასალის გაცვლა ხდება, რაც ახალ ვარიანტს წარმოქმნის. მიუხედავად იმისა, რომ მსგავსი რეკომბინანტული ვარიანტები პანდემიის განმავლობაში არაერთხელ დაფიქსირდა, თითოეული ახალი ვარიანტი ინდივიდუალურად საჭიროებს კვლევას იმის გასაგებად, თუ რა გავლენას ახდენს იგი გადაცემის სისწრაფეზე, დაავადების სიმძიმეზე და ვაქცინების მიმართ მედეგობაზე.
ამ დროისთვის, XEC -ის მახასიათებლები ჯერ კიდევ კვლევის პროცესშია. ევროპული ჯანდაცვის უწყებების წინასწარი მონაცემების თანახმად, XEC სავარაუდოდ, არ იწვევს უფრო მძიმე დაავადებას, მაგრამ შესაძლოა ჰქონდეს უფრო სწრაფი გავრცელების უნარი. ასევე, არსებობს შეშფოთება იმის თაობაზე, თუ რამდენად ეფექტური იქნება არსებული ვაქცინები ამ ახალი ვარიანტის წინააღმდეგ.
საქართველოსთვის, სადაც ვაქცინაციის მაჩვენებელი ჯერ კიდევ დაბალია და ვაქცინების მიმართ უნდობლობა პრობლემად რჩება, XEC ის გავრცელება შეიძლება მნიშვნელოვანი გამოწვევად იქცეს. პოტენციური გავლენა საქართველოზე როგორც ახალი ვარიანტი ევროპაში ვრცელდება, საქართველომ უნდა მოემზადოს XEC -ის ქვეყანაში გავრცელების შესაძლო სცენარისთვის. წარსულში ქვეყანას უკვე გაუჭირდა COVID-19-ის ტალღების მართვა, და თუ მოსახლეობის უმეტესი ნაწილი ჯერ კიდევ არ არის აცრილი, შესაძლოა ჯანდაცვის სისტემა კვლავ დიდი დატვირთვის წინაშე დადგეს.
საქართველოს საზოგადოებრივი ჯანდაცვის ინსტიტუტის (PHIG) თავმჯდომარე, პროფესორი გიორგი ფხაკაძე აღნიშნავს:
“XEC ის გამოჩენა კიდევ ერთხელ მიგვითითებს იმაზე, რომ COVID-19-ის პრევენციული ზომები საქართველოში არ უნდა მოიშალოს. მიუხედავად იმისა, რომ საზოგადოებაში ვირუსის მიმართ ყურადღება შემცირდა, იგი კვლავ რეალურ საფრთხედ რჩება, განსაკუთრებით ახალი ვარიანტების პირობებში. ყველაზე მნიშვნელოვანი, რაც მოქალაქეებმა უნდა გააკეთონ, არის ვაქცინაცია, ნიღბების ტარება ხალხმრავალ ადგილებში და ჰიგიენის წესების დაცვა. ამასთანავე, მნიშვნელოვანია ვაქცინაციის მიმართ უნდობლობის შემცირება სწორი ინფორმაციის გავრცელებით.”
საქართველოში ვაქცინაციის პროცესის წახალისება და მოსახლეობის ნდობის ამაღლება კვლავ გამოწვევად რჩება. ამის გამო, ქვეყანა მეტად მოწყვლადია ახალი ვარიანტების მიმართ, განსაკუთრებით იმ შემთხვევაში, თუ XEC შეძლებს ვაქცინების მიერ მოწოდებული დაცვის გვერდის ავლას.
პროფესორი ფხაკაძე ხაზს უსვამს საზოგადოების განათლებისა და ვაქცინაციისადმი პრევენციული კამპანიების გაძლიერების მნიშვნელობას და აცხადებს, რომ ამ ახალი გამოწვევის დასაძლევად მთავარია ვაქცინაციის ტემპების ზრდა და პრევენციული ზომების მტკიცე დაცვა.
ჯანდაცვის რეკომენდაციები და პრევენციული ზომები XEC -ის გამოჩენის ფონზე
საქართველოს ჯანდაცვის უწყებებმა, სავარაუდოდ, უნდა გააძლიერონ მოწოდებები ვაქცინაციისკენ, განსაკუთრებით იმ პირებისთვის, რომლებიც მაღალი რისკის ქვეშ იმყოფებიან. ასევე, ყურადღება გამახვილდება პირბადეების ტარების აუცილებლობაზე დახურულ სივრცეებში და დიდ თავყრილობებზე თავის არიდებაზე.
თუმცა, არსებული გამოწვევა კვლავ მოსახლეობის დაღლილობა და ზოგადი პრევენციული ზომების შესრულების მიმართ დაბალი მზადყოფნაა.
პროფესორი გიორგი ფხაკაძე აღნიშნავს, რომ წარსულის გამოცდილება მნიშვნელოვანი იქნება XEC -ის გავრცელების საპასუხოდ:
“ჩვენ უკვე ვნახეთ, როგორ სწრაფად შეიძლება გავრცელდეს ახალი ვარიანტები და როგორი შეიძლება იყოს შედეგები მოუმზადებლობის შემთხვევაში. XEC -ის შემთხვევაშიც, დროული რეაგირება ჩვენი ერთადერთი შანსია. აუცილებელია ვაქცინაციის ტემპების დაჩქარება და საავადმყოფოებში შესაძლო ახალი ტალღისთვის მზადყოფნის უზრუნველყოფა.”
PHIG-ის როლი პანდემიის განმავლობაში მნიშვნელოვანი იყო როგორც საზოგადოების ინფორმირებაში, ასევე ჯანდაცვის სისტემის გაუმჯობესებაში.
XEC ის საფრთხის ფონზე, საზოგადოებრივი ჯანდაცვის ინსტიტუტი აქტიურად გააგრძელებს რეკომენდაციებსა და პრევენციულ ზომებზე საზოგადოებრივი ინფორმირების კამპანიებს, რაც ხელს შეუწყობს ახალი ვარიანტის გავრცელების პრევენციას საქართველოში.
დასკვნა
XEC -ის გავრცელება ევროპაში კიდევ ერთხელ გვახსენებს, რომ COVID-19 პანდემია ჯერ არ დასრულებულა. საქართველოში, სადაც ვაქცინაციის მაჩვენებელი ჯერ კიდევ დაბალია, ახალი ვარიანტის საფრთხე განსაკუთრებით სერიოზულად უნდა აღიქვას. სათანადო მომზადებისა და პრევენციული ღონისძიებების სწორად გატარების შემთხვევაში, ქვეყანას შეუძლია XEC ის გავრცელების შედეგების მინიმიზაცია.
თუმცა, ამისთვის აუცილებელია როგორც მთავრობის, ასევე საზოგადოების ერთობლივი ძალისხმევა.
პროფესორ გიორგი ფხაკაძის თქმით:
“მნიშვნელოვანია, რომ არ მოვდუნდეთ. ვირუსი კვლავ ვითარდება და ჩვენ უნდა შევინარჩუნოთ სიფხიზლე. ვაქცინაცია, პრევენციული ზომები და ზუსტი საზოგადოებრივი ჯანდაცვის ინფორმაცია ჩვენი საუკეთესო იარაღია XEC -ის და მომავალი ვარიანტების წინააღმდეგ.”
მასალის გამოყენების პირობები
