ინფექციონისტი მაია ბუწაშვილი საზოგადოებას მაიმუნის ყვავილის ვირუსის შესახებ აფრთხილებს:
გუშინ ჯანმომ გამოაცხადა mpox (რომელსაც ადრე მაიმუნის ყვავილის სახელით ვიცნობდით) საზოგადოებრივი ჯანდაცვის საერთაშორისო საფრთხედ.
ამჟამად მაიმუნის ყვავილი აქტიურად ვრცელდება აფრიკის რამდენიმე ქვეყანაში. ჯანმოს შეფასებით შესაძლებელია ვირუსის გავრცელება მთელ აფრიკაში და კონტინენტის გარეთაც,
თუმცა ჯერჯერობით შემთხვევები კონცენტრირებულია კონგოს დემოკრატიულ რესპუბლიკაში (DRC) და მეზობელ ქვეყნებში.
ანალოგიურად, 2022 წლის ივლისშიც ჯანმომ მაიმუნის ვირუსი საერთაშორისო საფრთხედ გამოაცხადა, რაც მოიხსნა 2023-ის მაისში, როდესაც შემთხვევები მკვეთრად შემცირდა.
მოკლე შეხსენება ამ ინფექციის შესახებ:
დაავადება შედარებით მძიმედ მიმდინარეობს ბავშვებში, ორსულებში და იმუნოსუპრესირებულ პირებში.
სიმპტომები გავს ყვავილის სიმპტომებს, თუმცა უფრო მსუბუქად მიმდინარეობს. დასაწყისში ახასიათებს გრიპისმაგვარი სიმპტომები: ცხელება, შემცივნება, თავის და კუნთების ტკივილი, ლიმფური კვანძების გადიდება. 1-3 დღეში ვითარდება გამონაყარი, რომელიც იწყება სახიდან და ვრცელდება სხეულის სხვა ნაწილებზეც, მათ შორის ხელის და ფეხისგულებზეც. გამონაყარი ჯერ კვანძოვანია, შემდეგ ხდება ბუშტუკოვანი, მღვრიე შიგთავსით. რამდენიმე დღეში ვითარდება ფუფხები და ცვივა.
მოკლე შეხსენება ამ ინფექციის შესახებ:
გადაცემა სიმპტომური ადამიანიდან ხდება წვეთების და სხვადასხვა ბიოლოგიურ სითხეებთან მჭიდრო კონტაქტის გზით. ინკუბაციური პერიოდია 6-13 დღე (შეიძლება 21 დღემდეც).
დიაგნოსტიკა ხდება PCR მეთოდით. გადამტანად გვევლინება მღრღნელები და პრიმატები.
დაავადება პირველად 1958 წელს აღმოაჩინეს მაიმუნებში და სახელწოდებაც აქედან მოდის. 1970 წელს პირველად გამოვლინდა ადამიანის შემთხვევა კონგოში – წერს სოციალურ ქსელში მაია ბუწაშვილი.
მაიმუნის ყვავილის ვირუსი მიეკუთვნება ვირუსების გვარს, რომელსაც ორთოპოქსვირუსები ეწოდება, რომლებიც ყველა რთული დნმ-ის ვირუსებია. ამ გვარში შედის, სხვათა შორის, ვარიოლის ვირუსი, რომელიც იწვევს ყვავილს, ქაუპოქსის ვირუსი და ვაქცინიის ვირუსი. ამ გვარის ვირუსებს აქვთ გენეტიკური მსგავსების დიდი წილი, რაც შესაძლებელს ხდის სხვა ვირუსების საწინააღმდეგოდ შექმნილი ვაქცინების გამოყენებას Mpox-ის ინფექციისგან დაცვისთვის. როგორ მუშაობს Mpox-ის ვაქცინები? ვაქცინები, რომლებიც იცავენ Mpox-ისგან, ეყრდნობიან ფენომენს, რომელსაც ეწოდება ჯვარედინი რეაქტიულობა. ჯვარედინი რეაქტიულობა ხდება მაშინ, როდესაც სხვადასხვა ანტიგენები — მაგალითად, სხვადასხვა სახეობის ვირუსები — ჩვენს იმუნურ სისტემას მსგავსი ჩანს.
წარმოიდგინეთ ეს: ორთოპოქსვირუსების ვირუსები სტრუქტურულად მსგავსია, მაგალითად, თუ ადამიანი დაინფიცირდება ვარიოლის ვირუსით, ანტისხეულები, რომლებიც მათ უჯრედებში გამომუშავდება ამ ვირუსის წინააღმდეგ, ასევე შეძლებენ მაიმუნის ყვავილის ვირუსით ინფექციისგან დაცვას.
ანტისხეულების ჯვარედინი რეაქტიულობა ორთოპოქსვირუსების მიმართ შესაძლებელს ხდის, რომ ვაქცინა, რომელიც შემუშავებულია ყვავილის წინააღმდეგ ბრძოლისთვის, ასევე მუშაობდეს Mpox-ის ინფექციების დროს. მაშინ არ შემიძლია Mpox-ით დაინფიცირება, თუ უკვე ვაქცინირებული ვარ ყვავილის წინააღმდეგ?
ამჟამინდელი პასუხი არის: არ არის გარანტია. ყვავილი გამოცხადდა აღმოფხვრილად 1980 წელს, მასშტაბური გლობალური ვაქცინაციის კამპანიის შემდეგ. 1980-იანი წლების შემდეგ, მასობრივი იმუნიზაცია ამ დაავადების წინააღმდეგ შეწყდა, რაც ზოგიერთი მკვლევარის აზრით, შეიძლება გაზრდილიყო ადამიანების მგრძნობელობა ორთოპოქსვირუსების სხვა ფორმების, მათ შორის მაიმუნის ყვავილის ვირუსის მიმართ. სინამდვილეში, ადამიანებს, რომლებიც დაიბადნენ ყვავილის უნივერსალური ვაქცინაციის პროგრამის დასრულების შემდეგ, აქვთ მაიმუნის ყვავილის ვირუსის წინააღმდეგ ანტისხეულების დაბალი დონე. ეს შეიძლება ახსნას, თუ რატომ იყო 2022-2023 წლების Mpox-ის გლობალური აფეთქების უმრავლესობის შემთხვევები მამაკაცებში, რომლებიც 18-44 წლის ასაკში იყვნენ. მაგრამ წინა ვაქცინაცია ყვავილის წინააღმდეგ არ ნიშნავს, რომ ადამიანი სრულად დაცულია Mpox-ის მიღებისგან.
წინა კვლევებმა აჩვენა, რომ ყვავილის ვაქცინა დაახლოებით 85%-ით ეფექტურია მაიმუნის ყვავილის ვირუსის ინფექციის თავიდან ასაცილებლად, მაგრამ ადამიანები, რომლებმაც მიიღეს ყვავილის ვაქცინა, აქვთ Mpox-ის მსუბუქი შემთხვევები. რომელი ვაქცინები გვაქვს ამჟამად? 2024 წლის აგვისტოს მდგომარეობით, არის მხოლოდ ერთი ვაქცინა, რომელიც დამტკიცებულია Mpox-ის წინააღმდეგ გამოყენებისთვის მთელი EU/EEA-ს, გაერთიანებული სამეფოს, შეერთებული შტატების, შვეიცარიისა და კანადის მასშტაბით.
ეს არის MVA-BN ვაქცინა, ასევე ცნობილი როგორც Modified Vaccinia Ankara-Bavarian Nordic. ვაქცინა შედგება ვაქცინიის ვირუსის დასუსტებული შტამისგან — ერთ-ერთი ვირუსი ორთოპოქსვირუსების გვარიდან, რომელსაც მაიმუნის ყვავილის ვირუსიც ეკუთვნის. Modified Vaccinia Ankara ვაქცინა შემუშავდა 1950-60-იან წლებში გერმანიაში და თავდაპირველად გამოიყენებოდა ყვავილის ინფექციისგან დაცვისთვის.
მისი ამჟამინდელი ფორმა, MVA-BN, შემუშავებულია დანიელი ბიოტექნოლოგიური კომპანია Bavarian Nordic-ის მიერ და ის წარმოებაშია 2010 წლიდან. ის მიიღება ორი დოზით, როგორც წესი, 28 დღის ინტერვალით. მსოფლიო ჯანდაცვის ორგანიზაცია ჩამოთვლის კიდევ ორ ვაქცინას, რომლებიც სხვადასხვა მარეგულირებელმა სააგენტოებმა დაამტკიცეს Mpox-ის პრევენციისთვის. 2022 წლის Mpox-ის აფეთქების დროს, იაპონიამ დაამტკიცა ყვავილის ვაქცინა LC16, ხოლო რუსეთმა დაარეგისტრირა OrthopoxVac ყვავილის, Mpox-ისა და სხვა ორთოპოქსვირუსების წინააღმდეგ იმუნიზაციისთვის.
შეერთებულ შტატებსა და ავსტრალიაში, ACAM2000, ვაქცინა, რომელიც შეიცავს ცოცხალ ვაქცინიის ვირუსს, რეკომენდირებულია ადამიანებისთვის, რომლებიც რისკის ქვეშ არიან ორთოპოქსვირუსული ინფექციების მიმართ. ხომ არ არის ვაქცინები შემუშავებაში? დიახ.
ერთ-ერთი მაგალითია ახალი mRNA ვაქცინა — BNT166 — რომელიც სპეციალურად მიზნად ისახავს მაიმუნის ყვავილის ვირუსის ანტიგენებს, რომელიც ამჟამად კლინიკური შეფასების ეტაპზეა. შეიძლება იცნობდეთ mRNA ვაქცინებს COVID-19 პანდემიისა და გლობალური ვაქცინაციის შემდეგ. ამჟამად, WHO არ ურჩევს მასობრივ ვაქცინაციას. ის რეკომენდაციას უწევს, რომ მხოლოდ ის ადამიანები, რომლებიც რისკის ქვეშ არიან ან იყვნენ კონტაქტში ვირუსთან, განიხილონ ვაქცინაცია.
