ენერგიის ბალანსი და მეტაბოლიზმი
მეტაბოლიზმი არის საკვების სითბურ, მექანიკურ ენერგიად და ენერგიის მარაგად გარდაქმნა. მარტივად რომ ვთქვათ, კალორიებს (საკვებში შენახულ ენერგიას) ვიღებთ, საკვები უფრო მცირე კომპონენტებად იშლება და საკვებში არსებული ქიმიური ენერგიის მარაგი სიცოცხლის შესანარჩუნებლად და სამოძრაოდ გამოიყენება. ენერგიის რაღაც ნაწილი გარემოშიც იკარგება თერმოდინამიკის ოთხი კანონი არსებობს.
ენერგიის ბალანსი და მეტაბოლიზმი თქვენი ჯანმრთელობის საფუძვლები არიან. მათი მართვა და ოპტიმიზაცია სერიოზულად შეიძლება შეცვალოს თქვენი საერთო ჯანმრთელობის მდგომარეობა და ფიზიკური ფორმა. სწორად შეარჩიეთ საკვები, იზრუნეთ ფიზიკური აქტივობის გაზრდაზე და შეამოწმეთ თქვენი მეტაბოლიზმი რეგულარულად.
არცერთი ადამიანი არ არის ერთმანეთის მსგავსი და ერთი რაოდენობის კალორიების მიღებამ სხვადასხვა შემთხვევაში სხვადასხვა შედეგი შეიძლება გამოიწვიოს.
ენერგია შესაძლოა ან შემდგომი გამოყენებისთვის ინახებოდეს (პოტენციური) ან მოძრაობისთვის გამოიყენებოდეს (კინეტიკური). მაგალითად, საკვები, რომელსაც ჩვენ ვჭამთ, პოტენციურ ენერგიას ქიმიური ბმების სახით შეიცავს. პოტენციური ენერგია ასევე გვხვდება მოლეკულურ ბმებში, რომლებსაც ადამიანის სხეული მარაგში სხვადასხვა ფორმით ინახავს, მაგალითად, ცხიმოვან ქსოვილებად ან ღვიძლსა და ჩონჩხის კუნთებში – გლიკოგენად.
მოძრაობის უნარი ენერგიის მუდმივ მიწოდებას მოითხოვს და პოტენციური ენერგიის წყაროებიდან კინეტიკური ენერგიის წარმოქმნის პროცესს მეტაბოლიზმი ჰქვია.
ვინაიდან შემდგომი გამოყენებისთვის პოტენციური ენერგიის მხოლოდ შეზღუდული რაოდენობის შენახვა შეგვიძლია, ადამიანის სხეულს სასიცოცხლოდ (ბაზალური მეტაბოლური ფუნქციები) და ფიზიკური აქტივობისთვის (მოძრაობის ნებისმიერი ფორმა, ასევე ვარჯიში) საკვებით მუდმივი უზრუნველყოფა სჭირდება.
ბაზალური მიმოცვლა ბაზალური კალორიების მეტაბოლიზმის გამოთვლის რამდენიმე ფორმულა არსებობს.
ენერგეტიკული ბალანსის შენარჩუნება ენერგეტიკული ბალანსი არის საკვებითა და სასმლით მიღებულ კალორიებს გამოკლებული საჭმლის მონელებისა და ერთ-ერთია ყველაზე ფართოდ ცნობილი ჰარის-ბენედიქტის ფორმულა. იხილეთ ზოგადი სქემა ამ ფორმულის გამოყენებით კალორიების ძირითადი გაცვლის გამოსათვლელად:
მამაკაცებისთვის: ბაზალური
მეტაბოლური მაჩვენებელი (დღეში
კალორიებში) = 88,362 + (13,397 ×
წონა კგ-ში) + (4,799 × სიმაღლე სმ-ში)
– (5,677 × ასაკი წლებში);
ქალებისთვის: ბაზალური
მეტაბოლური მაჩვენებელი (დღეში
კალორიებში) = 447,593 + (9,247 ×
წონა კგ-ში) + (3,098 × სიმაღლე სმ-ში)
– (4,330 × ასაკი.
ენერგიის ბალანსი და მეტაბოლიზმი ჩვენს ყოველდღიურ ცხოვრებაში მნიშვნელოვანი როლს თამაშობს. ეს ორი ფაქტორი მნიშვნელოვან გავლენას ახდენს ჩვენს ჯანმრთელობას, წონის მართვაზე.
მასალის გამოყენების პირობები
